Ocenia się, że około 75 % chorych z zaawansowaną chorobą nowotworową wymaga stałego leczenia przeciwbólowego. W grupie chorych z przerzutami nowotworowymi odsetek ten sięga 100 %.
Ból jest wywołany bezpośrednio przez guz nowotworowy oraz w wyniku niszczenia tkanek otaczających; naciekania nerwów, tkanek miękkich, kości i narządów wewnętrznych. Często jest spowodowany zaburzeniami funkcji innych narządów, uszkodzonymi przez rozrastający się nowotwór.
Ból może być też następstwem leczenia samej choroby nowotworowej. Przykładem jest ból tkanek, rozciętych podczas zabiegu operacyjnego, ból generowany przez uszkodzone w wyniku radioterapii nerwy, ból związany z zapaleniem tkanek, spowodowanym przez stosowane do leczenia nowotworów środki chemiczne (np. zapalenie pęcherza moczowego) lub ból wywołany przez zmiany popromienne.
Leczenie bólu, poza podawaniem środków przeciwbólowych powinno opierać się na ocenie jego przyczyny, a następnie wdrożeniu takiego sposobu postępowania, którego celem jest zlikwidowanie lub zmniejszenie tej przyczyny.W leczeniu bólu nowotworowego opracowano skuteczny schemat postępowania tzw drabina analgetyczna. Schemat wyróżnia trzy stopnie intensywności leczenia - zależnie od poziomu odczuwania bólu. Farmakoterapia wg wskazań drabiny może być skuteczna u 70–90 % chorych z bólami nowotworowymi.
I stopień – przy bólu o niewielkim nasileniu - lekiem z wyboru są analgetyki nieopioidowe - do których zalicza się: paracetamol, metamizol, niesteroidowe leki przeciwzapalne (ibuprofen, kwas acetylosalicylowy, diklofenak) + ewentualnie lek wspomagający
II stopień – słaby lek opioidowy - tramadol, kodeina, dihydrokodeina + ewentualnie analgetyki nieopioidowe z I stopnia drabiny + ewentualnie lek wspomagający
III stopień – przy bardzo silnych bólach -silny lek opioidowy - morfina (podawana podskórnie/doustnie), fentanyl w postaci systemu transdermalnego (plastry), buprenorfina, oksykodon + ewentualnie analgetyki nieopioidowe z I stopnia drabiny + ewentualnie lek wspomagający.
W leczeniu bólów nowotworowych powszechnie stosuje się również leki przeciwpadaczkowe, przeciwdepresyjne oraz inne metody:
blokady
neurolizy
leczenie paliatywne
Leczeniem zajmują się Poradnie Leczenia Bólu.
