U większości chorych z odwodnieniem niewielkiego lub umiarkowanego stopnia (ubytek ≤9% mc.) nawadnianie można prowadzić p.o. w warunkach ambulatoryjnych lub w domu. Zwykle wystarcza przyjmowanie płynów (wody, soków, napojów izotonicznych, zup) i soli kuchennej (np. słonych krakersów). Do nawadniania dzieci i osób starszych z ciężką biegunką zastosuj doustny glukozo-elektrolitowy płyn nawadniający (DPN), w którym stężenie sodu wynosi ~60 mmol/l, glukozy 74–111 mmol/l, a osmolarność 200–250 mOsm/l (hipoosmolarny DPN: Acidolit, Dicodral, Dicoflor Elektrolity, Elektrolity, Hydronea, Floractin Elektrolity, Gastrolit, Hipp ORS, Humana Elektrolit, Orsalit, ProHydro APTEO). Zimny DPN (schłodzony w lodówce) podawany często małymi porcjami jest lepiej tolerowany. Leczenie płynami obejmuje 2 fazy:
1) uzupełnienie niedoborów (rehydratacja) – przez pierwsze 3–4 h podawaj wyłącznie DPN w objętości równej oszacowanemu ubytkowi masy ciała (chory powinien pić do woli w celu zaspokojenia pragnienia):
a) bez cech odwodnienia – do ~20 ml/kg mc.
b) odwodnienie łagodne – ~40 ml/kg mc.
c) odwodnienie średniego stopnia – ~70 ml/kg mc.
d) wyliczoną objętość należy powiększyć o ewentualne bieżące straty: dodatkowo 5 ml/kg mc. po każdym biegunkowym stolcu lub epizodzie wymiotów.
Stopnie odwodnienia:
1) bez cech odwodnienia (ubytek <3% mc.) – nie ma objawów podmiotowych i przedmiotowych odwodnienia
2) łagodne (ubytek 3–≤5% mc.) – wzmożone pragnienie (nie u ludzi w podeszłym wieku z upośledzeniem odczuwania pragnienia), podsychające błony śluzowe jamy ustnej
3) umiarkowane, średniego stopnia (ubytek >5–9% mc.) – wyraźnie wzmożone pragnienie, sucha błona śluzowa jamy ustnej, podkrążone oczy, skąpomocz, hipotensja ortostatyczna, wydłużony (>1,5–2 s) czas powrotu włośniczkowego w łożysku paznokcia (najczulszy objaw; po uciśnięciu w celu anemizacji łożyska płytki paznokciowej, a następnie zwolnieniu ucisku różowy kolor powinien się pojawić w ciągu <1,5 s), fałd skórny rozprostowuje się wolno (badanie powłok brzucha)
4) ciężkie (≥9% mc.) – objawy odwodnienia średniego stopnia i dodatkowo objawy wstrząsu hipowolemicznego.
