Szanowny Panie,
Świąd skóry nóg i stóp, który nawraca sezonowo (lato, czerwiec–wrzesień), rzeczywiście może mieć różne przyczyny – od alergicznych, poprzez dermatologiczne, aż po środowiskowe. Skoro problem powtarza się od lat i nie udało się ustalić jednoznacznej diagnozy, warto podejść do tego systematycznie.
Możliwe przyczyny do rozważenia
Alergiczne / atopowe – uczulenie na pyłki traw, chwastów, środki chemiczne (np. detergenty, kosmetyki z filtrami UV, repelenty), pot lub materiał odzieży.
Kontaktowe – reakcja na słońce (fotodermatozy), pot + tarcie odzieży, sandały z określonego materiału.
Ukąszenia owadów – komary, meszki, pchły, nużeńce – często nasilają się właśnie latem.
Zaburzenia krążenia powierzchownego – latem przy wyższej temperaturze świąd może nasilać się na łydkach.
Rzadziej – choroby ogólnoustrojowe (choroby wątroby, nerek, cukrzyca, choroby hematologiczne).
Jakie badania warto wykonać
1. Dermatologiczno-alergologiczne
testy skórne punktowe i płatkowe (w kierunku alergenów wziewnych i kontaktowych),
badanie w kierunku fotodermatoz (reakcja skóry na UV).
2. Laboratoryjne podstawowe
morfologia krwi z rozmazem,
poziom glukozy,
próby wątrobowe (ALT, AST, ALP, bilirubina),
parametry nerkowe (kreatynina, mocznik),
TSH (tarczyca),
IgE całkowite (marker atopii).
3. Dodatkowe, jeśli lekarz uzna za zasadne
badanie kału w kierunku pasożytów (świąd bywa ich objawem),
USG jamy brzusznej (jeśli w badaniach krwi wyjdą odchylenia).
Najbardziej celowe będzie rozpoczęcie od konsultacji alergologicznej (testy skórne) i wykonania podstawowych badań krwi oraz funkcji narządowych. To pozwoli zawęzić poszukiwania i ustalić, czy problem ma charakter czysto dermatologiczny, alergiczny, czy ogólnoustrojowy.
Oto lista praktycznych działań, które mogą pomóc złagodzić świąd skóry i ograniczyć powstawanie ran/blaszek w okresie letnim:
Pielęgnacja i higiena
Mycie skóry: używać łagodnych, bezzapachowych żeli myjących (np. dla skóry atopowej, bez SLS/SLES).
Nawilżanie: po każdym myciu stosować emolienty (np. kremy/maści z mocznikiem w stężeniu 5–10%, gliceryną, parafiną).
Unikanie drażniących kosmetyków: szczególnie perfumowanych balsamów, samoopalaczy, intensywnych płynów do kąpieli.
Odzież i środowisko
Bawełniana, przewiewna odzież, unikać sztucznych materiałów i obcisłych ubrań, które nasilają pocenie.
Buty i skarpety: najlepiej naturalne materiały, zmiana skarpet w ciągu dnia w czasie upałów.
Unikanie długiego kontaktu z potem – po aktywności fizycznej warto szybko się umyć i zmienić ubranie.
Łagodzenie świądu
Chłodne okłady (np. z wody termalnej w sprayu, chłodnych kompresów).
Żele chłodzące z pantenolem lub aloesem.
Kąpiele z dodatkiem krochmalu lub płatków owsianych (działają łagodząco).
Unikanie drapania – jeśli swędzi, lepiej lekko uciskać lub chłodzić, by nie uszkadzać skóry.
Doraźne środki
Leki przeciwhistaminowe doustne (np. cetyryzyna, loratadyna) mogą zmniejszyć świąd – dostępne bez recepty.
Przy silnym świądzie lekarz może zalecić maści przeciwzapalne (np. z glikokortykosteroidami lub inhibitorami kalcyneuryny), ale to już wymaga recepty i kontroli lekarskiej.
Czego unikać
Gorących kąpieli i pryszniców (pogarszają świąd).
Agresywnego mycia i tarcia skóry ręcznikiem.
Używania środków piorących z silnymi zapachami – warto wybierać hipoalergiczne proszki/płyny.
Dzięki tym działaniom można zmniejszyć nasilenie objawów i lepiej kontrolować świąd do czasu wykonania badań i ustalenia przyczyny.
Z wyrazami szacunku
Położna
Martyna Dudzińska
