Witam
Twoje objawy są typowe dla paraliżu przysennego, który bywa połączony z tzw. halucynacjami hipnagogicznymi (przy zasypianiu) lub hipnopompicznymi (przy wybudzaniu).
Co to jest paraliż przysenny: To zaburzenie snu z pogranicza faz REM, gdy mózg się „budzi”, ale ciało pozostaje czasowo sparaliżowane — co jest normalnym zjawiskiem w REM, ale w Twoim przypadku następuje w niewłaściwym momencie.
Objawy, które opisałeś:
• uczucie paraliżu,
• ciężkość oddychania (często subiektywna — mięśnie oddechowe nadal działają),
• świadomość, że nie śpisz, ale nie możesz się ruszyć,
• halucynacje słuchowe lub dotykowe (rzadkie, ale znane i normalne w tym zjawisku),
Podczas snu REM ciało naturalnie „paraliżuje” mięśnie, żebyś nie wykonywał ruchów w powiązaniu ze snem np. jakiś dynamiczny sen. Czasami mózg „wybudza się” szybciej niż ciało, i właśnie wtedy człowiek doświadcza:
• braku możliwości poruszania się,
• trudności w oddychaniu (mięśnie klatki piersiowej działają słabiej),
• uczucia presji, czasem obecności „czegoś w pokoju”,
• halucynacji słuchowych, wzrokowych, dotykowych — bo mózg „śni na jawie”.
Dlaczego to się dzieje?
U zdrowych osób może się to zdarzać:
• przy niewyspaniu lub przemęczeniu,
• po nieuregulowanym trybie snu (np. zarwane noce, drzemki, zmiana rytmu),
• po dużym stresie psychicznym,
• czasem po alkoholu, energetykach, marihuanie itp.
— to wszystko nie oznacza choroby psychicznej i występuje nawet u zdrowych ludzi, zwłaszcza pod wpływem:
• stresu, wyczerpania, nieregularnego snu,
• spania na plecach,
• drzemek w nietypowych godzinach,
• zbyt szybkiego wpadania w sen REM.
Jeśli pojawia się rzadko (np. raz na 1–2 miesiące), zwykle nie wymaga leczenia. Pomaga:
• zasypianie i wstawanie o stałej porze,
• unikanie snu na plecach,
• redukcja stresu przed snem (np. techniki oddechowe),
• jeśli czujesz paraliż: poruszaj drobną częścią ciała, np. palcem u nogi – to często przerywa zjawisko.
Jeśli epizody się nasilą, pojawi się lęk przed snem lub uczucie zmęczenia mimo przespanej nocy — warto skonsultować się z lekarzem rodzinnym lub specjalistą od snu.
Co możesz zrobić, by zmniejszyć ryzyko występowania paraliżu przysennego ?
Staraj się mieć regularne godziny snu (zasypianie i budzenie w podobnym czasie).
Unikaj zasypiania skrajnie wyczerpanym — daj sobie chwilę relaksu przed snem.
Jeśli czujesz, że zbliża się „paraliż”, spróbuj:
• poruszyć palcem u dłoni lub stopy – to często „wybudza ciało”,
• skupić się na oddechu, bez paniki – to nieprawda, że się udusisz (oddech działa, choć subiektywnie może być trudny).
Plan wieczornego wyciszania (10 minut przed snem) może być bardzo pomocny:
Kiedy: Zrób go zawsze tuż przed położeniem się do łóżka, najlepiej o tej samej porze co dzień.
1. „Zamknięcie dnia” (2 min)
Usiądź lub połóż się i powiedz w myślach (lub na głos, jeśli możesz):
„Dzień się kończy. To już nie jest czas działania, to czas spokoju.”
Zamknij oczy na chwilę i nazwij 1 rzecz, którą zrobiłeś dziś dobrze – nawet małą.
2. Równy oddech (3 min)
Oddychaj w rytmie:
• Wdech przez nos (4 sekundy)
• Wydech przez usta (6 sekund)
Wyobrażaj sobie, że z wydechem wypuszczasz napięcie z ciała.
3. „Uziemienie ciała” (2 min)
Napnij i rozluźnij kolejno:
• stopy → łydki → uda → brzuch → barki → ręce → szyję
Zamień myśl: „boję się zasypiać” na:
„Moje ciało jest bezpieczne. Moje ciało umie zasypiać.”
4. Kotwica myślowa (3 min)
Na końcu wybierz jedną spokojną myśl, którą powtarzasz w głowie aż do snu.
Np.: Opcja 1
• „Nic mi nie grozi.”
• „Mój umysł odpoczywa.”
• „To tylko sen. Ja mam nad nim kontrolę.”
Opcja 2: Skupienie na akceptacji i puszczeniu:
Myśli, które pomagają w akceptacji stanu i odpuszczeniu kontroli nad myślami.
• „Pozwalam myślom przepływać swobodnie, nie przywiązując się do żadnej z nich.”
• „Akceptuję ten moment taki, jaki jest, wiedząc, że sen nadejdzie w swoim czasie.”
• „Oddaję się naturalnemu rytmowi mojego ciała i umysłu.”
• „Ufam, że mój umysł znajdzie spokój, kiedy będzie na to gotowy.”
Opcja 3: Użycie bardziej poetyckiego języka :
Możesz delikatnie ubrać proste stwierdzenia w bardziej obrazowy język.
• „Ciemność nocy jest moim sprzymierzeńcem, przynoszącym ukojenie.”
• „Mój wewnętrzny świat staje się cichy i spokojny, jak powierzchnia jeziora o świcie.”
• „W objęciach nocy odnajduję bezpieczną przystań dla mojego umysłu.”
Dodatkowo:
• Możesz słuchać bardzo cichej muzyki ambientowej lub odgłosów deszczu.
• Nie używaj telefonu przez 30 minut przed snem (światło niebieskie = zaburzenie melatoniny).
Stosuj to codziennie przez min. 7 dni – nawet jeśli czujesz się „spoko”. Pomaga trenować układ nerwowy w kierunku poczucia bezpieczeństwa.
Czy paraliż przysenny może mieć związek z chorobami serca lub innymi chorobami?
W zdecydowanej większości przypadków – NIE.
Paraliż przysenny to zjawisko neurologiczne i związane z fazą REM snu. Sam w sobie nie jest objawem choroby serca, płuc ani mózgu. To, co opisujesz (uczucie duszności, niemożność poruszenia się, głosy) bardzo precyzyjnie odpowiada klasycznym objawom paraliżu sennego — a nie objawom kardiologicznym.
ALE – kiedy warto coś sprawdzić?
Warto pomyśleć o dalszym badaniu (np. EKG, badanie snu), jeśli występuje którykolwiek z tych objawów:
• Uczucie nagłego braku powietrza także poza paraliżem – np. w ciągu dnia lub w nocy, bez związku z zasypianiem.
• Chrapanie, bezdechy senne, gaszenie się w nocy np. partner/rodzina to zgłasza. Gaszenie się w nocy to potoczne określenie, którego używa się czasem w kontekście bezdechu sennego lub nagłego wybudzania się z uczuciem braku powietrza.
• Bóle w klatce piersiowej, kołatanie serca, zawroty głowy podczas snu lub w dzień.
• Historia problemów sercowo-naczyniowych w rodzinie lub u Ciebie.
W Twoim opisie pojawia się „walczenie o każdy wdech” – to może być odczucie subiektywne (częste w paraliżu sennym), ale jeśli byłoby coraz częstsze, to warto byłoby wykonać badanie snu (polisomnografię) lub prostsze: nocny pulsoksymetr (do oceny saturacji i tętna w nocy).
Na ten moment, skoro to się zdarza bardzo rzadko (raz na 1–2 miesiące), nie wygląda to na objaw choroby somatycznej (np. serca). To typowe dla paraliżu sennego.
Jednakże jeśli pojawią się nowe objawy albo epizody będą się nasilać, to warto zgłosić się do lekarza rodzinnego. Naturalnie wizyta u lekarza już teraz także może być pomocna dla uzyskania lepszego samopoczucia i komfortu.
Pozdrawiam M Bakun
