Co oznaczają te wyniki badań u 31-latka?

Witam.

Miał Pan przeprowadzone biochemiczne tak zwane badania wątrobowe w zakresie ustalenia, jaka ilość aminotransferazy alaninowej inaczej lub w skrócie nazywanej ALAT, ALT lub GPT oraz aminotransferazy asparaginowe inaczej, lub w skrócie nazywanej AspAT czy AST znajduję się we krwi. Zostały przeprowadzone również badania cholesterolu. O wynikach badań cholesterolu ich interpretacji nie będę pisał, jest bowiem bardzo dużo informacji w tym zakresie w artykułach WP abc zdrowie.

Zdroworozsądkowe zrozumienie wyniku badań wątrobowych wymaga podstawowej wiedzy o tym, co to jest wątroba i zarysu jej funkcjonalizowania. Zrozumienie efektu badania powinno wpłynąć na motywację do poddania się dalszemu procesowi leczenia.

Wątroba jest największym gruczołem odpowiedzialnym za detoksykację, funkcję filtracyjną, magazynującą i metaboliczną organizmu; np. magazynowaniem i metabolizowaniem witamin i minerałów z pokarmów. Wątroba realizuje powyższe cztery funkcje poprzez około 500 procesów fizycznych i chemicznych, w trakcie których wydziela enzymy AspAT, AlAT oraz GGTP, czyli transferaza gamma-glutamylowa także enzym. Enzymy, czyli białka proste lub białka złożone zawierające białka proste, witaminy i/lub minerały, wydzielaną są do krwi; główna rola enzymów wątrobowych to rozkład (trawienie) węglowodanów, tłuszczów i cukrów. Wysokość stężenia we krwi enzymów ALAT, AST czy GGTP sugeruje lekarzowi, jaki stan ma nasza wątroba i umożliwia diagnozę tego organu. Jeśli wyniki są w normie, sugeruje to, iż organ jest zdrowy a jeśli wyniki są „niepoprawne”, wówczas naprowadza lekarza, w jakim zakresie rozpocząć leczenie. Powodem przekroczenie normy zazwyczaj jest powodowane zaburzeniem czynności wątroby takim jak np. przetłuszczeniem, zatruciem pokarmowym czy w skrajnym przypadku marskością wątroby, ale mogą także być powodowane nieodpowiednim, przygotowaniem do badania, o czym napiszę później. Nieprawidłowe funkcjonowanie wątroby objawia się nie tylko podwyższonym poziomem enzymów, ale możemy zaobserwować objawy jak: przewlekłe zmęczenie, nudności, biegunka, tracimy apetyt i masę ciała, pojawiają się bóle w części prawego podżebrza. W ciężkich stanach może nastąpić krwawienia z nosa oraz dziąseł i pojawiać się zażółcenie skóry czy białek oczu. Lekarz w diagnozie uwzględnienia wszystkie symptomy oraz wyniki badań biochemicznych ALAT i ASP. Co więcej, aby zgłębić diagnozę w zakresie jakości funkcjonowanie i stanu wątroby, lekarz może zlecić badanie innych enzymów i ich stężenia we krwi: γ-glutamylotransferazy (GGTP), fosfatazy zasadowej (ALP) czy dehydrogenazy mleczanowej (LDH).

Prawidłowa ilość enzymów ALAT we krwi, czyli norma; dla kobiet to mniej od 35 jednostek międzynarodowych na litr (U/l). Norma dla mężczyzn to mniej od 45 jednostek międzynarodowych na litr (U/l). Norma dla dzieci w wieku od 1 roku do 15 lat życia to mniej od 25 jednostek międzynarodowych na litr (U/l).

Prawidłowa ilość enzymów ilość enzymów AspAT we krwi, czyli norma to 5-40 jednostek międzynarodowych na litr (U/l) bez względu na płeć. Jeśli stężenie enzymów we krwi nie przekraczać normy ALAT i AspAT wówczas można uznać, iż wątroba jest w dobrej kondycji.

Ostre choroby zapalne wątroby są natomiast przyczyną wzrostu ALAT i AspAt, ostre zapalenie wątroby to 10-krotna wartości górnej granicy normy, czyli ok. 400 U/l. W przypadku przewlekłego zapalenia to około 160 U/l. Bardzo wysokie wartości ALAT i AspAt, są np. przy wirusowym uszkodzeniu wątroby czy jej uszkodzeniu po zatruciu grzybami i osiągają kilka tysięcy U/l.

Innym wskaźnikiem wskazującym lekarzom stan wątroby jest relacja aktywności AspAt do ALAT i nazywa się go wskaźnikiem De Ritisa.

AspAT do ALAT < mniej niż 1 do jeden (<1,0) wskazuje na łagodne uszkodzenie wątroby dla przykładu takie jak niealkoholowe zapalenie wątroby, wirusowe zapalenia wątroby czy też obciążenie lub uszkodzenie polekowe, lub ciężko strawnymi napojami czy pokarmami, a także spożywanie alkoholu; np. raz na dwa tygodnie butelka wina.

Pana AspAT 82 a ALAT 113, czyli proporcja jest mniej niż jeden do jeden.

AspAT do ALAT równe 1, 0 (=1,0) i w relacji wartości więcej niż 1,0 do więcej niż 2 ( >1,0 do > 2,0) może świadczyć o poważnym uszkodzeniu wątroby a im wyższa wartość relacji tym funkcja i struktura wątroby może być w bardziej zaawansowanym stanie choroby; np. przy martwicy komórek wątroby charakterystycznej dla marskości wątroby, nowotworach wątroby czy ostrej cholestazie zewnątrz wątrobowej.

Wskaźnik De Ritisa może być także informacją o zawale mięśnia sercowego, innych mięśni czy tarczycy. Co więcej, wskaźnik De Ritisa posiada szereg kryteriów, jak należy go odczytywać; na przykład przy 15-krotnym przekroczeniu norm aminotransferaz jakość informacyjna relacji jest bliska zeru, natomiast użyteczność diagnostyczna jest najwyższa przy mniej niż 5-krotnym przekroczeniu norm aminotransferaz. Co do zasady, wyniki należy poddać interpretacji specjalisty. Samodzielne wyciąganie wniosków z wyników badań może być stresujące, np. źle zrozumieliśmy wynik lub nie mamy odpowiedniej wiedzy. Należy pamiętać, iż badania powinien zawsze zinterpretować lekarz.



Także proces przed badaniami wymaga określonej procedury i zasad, jak należy się przygotować do pobrania krwi. Nie jest wystarczające nie jeść rano przed badaniem, bowiem wpływ na wynik badania ma nawet to, co jedliśmy czy piliśmy przed sześcioma dniami poprzedzającymi badanie. Jeśli dzień przed badaniem zjemy tłuste mięso lub inne wysokokaloryczne potrawy jak np. fast-food, to badania nie pokażą prawdziwego obrazu stanu wątroby, a wyniki ALAT i AspAt będą tymczasowo bardzo wysoko zawyżone. Podobny efekt jest w przypadku wypicia alkoholu, napoi energetyzujących czy typu Coca-Cola. Na tydzień przed badaniem należy także zrezygnować z kawy i czekolady; produkty te mają wpływ na Przewód żółciowy wspólny, co również powoduje krótkotrwałe podwyższenie ALAT i AspAt. Ponieważ wyższy poziom aminotransferaz utrzymuje się przez kilka dni po spożytych pokarmach i używkach, zaleca się, aby przed badaniami organów co najmniej tydzień poprzedzający badanie zastosować dietę lekko strawną i zdecydowanie żaden alkohol. Należy także wystrzegać się nadmiernego objadania i wystrzegać słodyczy.

Postępowanie lecznicze w przypadku stanów chorobowych z podwyższonymi wartościami AST zależą od stopnia zaawansowania schorzenia, innych uwarunkowań chorobowych pacjenta i jest indywidualne w każdym przypadku. Zazwyczaj lekarz w przypadku chorób związanych z podwyższonym ALAT i AspAt zaleca zmianę przyzwyczajeń zdrowotnych i żywieniowych oraz stosowanie leków, w krytycznych sytuacjach może zalecić interwencję chirurgiczną.

Enzymy występują nie tylko w wątrobie, ale również w kościach, mózgu, mięśniach szkieletowych i innych narządach. Stany chorobowe powyżej wymienionych części somatycznych naszego ciała mogą powodować wzrost opisanych enzymów we krwi. Jednakże dla obiektywnej oceny naszego zdrowia, wyniki powinien oceniać i interpretować lekarz, który uwzględni całościowy obraz kliniczny pacjenta.  Zalecam więc aby udał się Pan do lekarza, wizyta jest niezbędna, aby określić stan Pana zdrowia. Samodzielnie stawiana diagnoza często prowadzi do niekorzystnych stanów psychicznych a w rezultacie do problemów wpływających na nasze życie. A zasada „im wcześniej, tym lepiej” w przypadku wyników odbiegających od normy, jest bardzo aktualna. Czyli im szybciej udamy się do lekarza, tym szanse na pogorszenie stanu zdrowia są niższe, a leczenie będzie skuteczniejsze.



Pozdrawiam M. Bakun

Literatura:

Iluz-Freundlich D, Zhang M, Uhanova J, Minuk GY. The relative expression of hepatocellular and cholestatic liver enzymes in adult patients with liver disease. Ann Hepatol. 2020 Mar-Apr;19(4):103-208. 



Kwo PY, Cohen SM, Lim JK. ACG Clinical Guideline: Evaluation of Abnormal Liver Chemistries. Am J Gastroenterol. 2017 Jan.