**Odpowiedź dr n. med. Tomasza Grzelewskiego**
Szanowna Pani,
zacznę od kwestii Pani niedawno zdiagnozowanej astmy oskrzelowej. Jeżeli lekarz przepisał już odpowiednie leki (zwykle wziewne glikokortykosteroidy, leki rozszerzające oskrzela lub inne preparaty kontrolujące przebieg astmy), to kluczowe jest ich regularne stosowanie zgodnie z zaleceniami. Astma jest chorobą przewlekłą, jednak dobrze prowadzona i kontrolowana zazwyczaj umożliwia normalne funkcjonowanie, bez poważnych ograniczeń życiowych. Proszę na bieżąco obserwować swój stan i, w razie wątpliwości lub objawów niepokojących (np. zaostrzenia duszności, częsty kaszel nocny, świsty w oskrzelach), jak najszybciej konsultować się z alergologiem lub pulmonologiem. Sama diagnoza astmy nie jest powodem do nadmiernego niepokoju, o ile leczenie i kontrola choroby są prowadzone systematycznie.
Jeżeli chodzi o Pani córkę (21 miesięcy) i obawy dotyczące jej rozwoju mowy:
1. **Zakres słownictwa**
- Pisze Pani, że córka wypowiada kilkanaście podstawowych słów (mama, baba, dziadzia, dzieci, am, papa itp.) i że łącznie – wraz z powtarzanymi dźwiękonaśladownictwami – można by uzbierać około 100 „słów” czy form wypowiedzi.
- U dziecka w wieku niespełna 2 lat (24. miesiąc życia to zwykle punkt odniesienia) taki zasób wyrazów bywa jak najbardziej **w normie**. Ważne jest też, aby maluch stopniowo zaczął łączyć 2 słowa w proste frazy (np. „mama daj”, „idziemy am”), co zwykle pojawia się ok. 2. roku życia – przy czym różnice indywidualne w tempie rozwoju mowy mogą być znaczne.
2. **Późniejszy start gaworzenia**
- Faktycznie, rozpoczęcie gaworzenia w okolicy 9. miesiąca może być nieco opóźnione w stosunku do tzw. norm, ale skoro teraz córeczka wytwarza całkiem sporo słów i dźwiękonaśladownictw, najprawdopodobniej nadrabia ten niewielki początkowy „poślizg”.
3. **Wymiana głosek (zamiast „t” – „k”)**
- Wymowa głosek u tak małego dziecka wciąż się kształtuje. Dzieci często zamieniają lub opuszczają niektóre głoski, szczególnie te trudniejsze artykulacyjnie. Taka modyfikacja (np. „tata” → „kaka”) może występować i nie musi od razu oznaczać zaburzenia.
- Wymowa stabilizuje się stopniowo, a pełną poprawność artykulacyjną ocenia się bliżej 4.–5. roku życia.
4. **Kiedy warto rozważyć konsultację?**
- Jeżeli Panią niepokoi fakt, że córka nie łączy jeszcze wyrazów w krótkie zdania lub zauważa Pani mniejsze postępy niż u rówieśników, zawsze można – profilaktycznie – umówić się do logopedy/neurologopedy.
- Specjalista oceni nie tylko liczbę słów i sposób artykulacji, ale również inne aspekty rozwoju mowy, w tym rozumienie poleceń, komunikację pozawerbalną, zabawę dziecka itp.
- Dodatkowo, zawsze warto upewnić się, że u dziecka nie występują kłopoty ze słuchem – zwłaszcza jeśli był jakikolwiek czynnik ryzyka (np. infekcje uszu, nawracające zapalenia ucha środkowego, przedłużona żółtaczka noworodkowa itp.). Jednak z opisu nie wynika, by był to aktualnie problem.
5. **Indywidualne tempo rozwoju**
- Dzieci rozwijają się w różnym tempie – niektóre szybciej zaczynają mówić pełnymi zdaniami, inne skupiają się początkowo na stronie ruchowej (bieganie, wspinanie, manipulowanie przedmiotami) i dopiero później bardziej „eksplodują” słowami.
- Jeżeli całościowy rozwój psychoruchowy córki jest w normie (co Pani również podkreśla – waga, wzrost, nadrobienie hipotrofii), to najczęściej wystarczy obserwować i wspierać naturalne rozbudzanie mowy przez częste rozmowy, czytanie książeczek, śpiewanie piosenek czy zabawy naśladownicze.
**Podsumowując**:
- Astma oskrzelowa u Pani nie jest sama w sobie powodem do paniki, kluczowe jest regularne przyjmowanie leków i kontrola u lekarza.
- Rozwój mowy u córki (21 miesięcy) w przedstawionym zakresie nie musi obecnie oznaczać patologii. Może Pani wzmocnić ten rozwój poprzez wspólne czytanie, zabawy słowne, piosenki czy wierszyki. Jeśli jednak niepokój narasta lub brak postępów w kolejnym półroczu, zachęcam do konsultacji z logopedą w celu dokładnej oceny i ewentualnych wskazówek.
Życzę zdrowia i spokoju,
**dr n. med. Tomasz Grzelewski**
*Pediatra, specjalista w dziedzinie rozwoju dziecka*
