W przypadku kobiet, które miesiączkują samobadanie piersi wykonuje się kilka dni po miesiączce. Można wykonać je, z zachowaniem tej reguły, w dowolnym dniu cyklu. Ważne jest, aby badanie to wykonywać regularnie. Badanie składa siez dwóch części, badania, które ocenia wygląd zewnętrzny piersi, oraz z badania palpacyjnego. Badanie najlepiej jest wykonywać po kąpieli, przed lustrem.
Badanie wykonuje się w trzech pozycjach przy opuszczonych dłoniach wzdłuż ciała
2) przy ułożeniu dłoni na biodrach
3) po założeniu ręki za głowę, w kierunku przeciwległej łopatki
W każdej z tych pozycji ocenianych jest kilka elementów:
- zarys piersi, czy są one symetryczne względem siebie
- wygląd skóry-zmiany tj. pomarańczowa skórka i zmiana zabarwienia mogą budzić obawy
- wygląd brodawek -zmiana dotychczasowego wyglądu np. wciągniecie brodawki, patologiczny jest także wyciek z brodawki
- wygląd okolicy dołów pachowych, okolicy pod i nadobojczykowych, w których położone są węzły chłonne.
Następnie wykonuje się badanie palpacyjne w tych samych trzech wyżej wymienionych pozycjach. Przy palpacji trzeba zwrócić uwagę na to, jaką konsystencję ma zmiana i jaki ma stosunek do podłoża. Zmiana twarda, nieprzesuwalne względem podłoża zawsze powinna wzbudzić podejrzenie. W takim wypadku przy powstaniu nawet najmniejszego podejrzenia zawsze warto udać sie do lekarza, najlepiej do lekarza rodzinnego, który raz jeszcze zbada zmianę.
Do metod diagnostycznych należy usg piersi, mammografia. W wątpliwych przypadkach wykonuje się biopsję zmiany, która polega na nakłuciu jej igłą pod kontrolą usg i oceny pobranego materiału pod mikroskopem. Zmiany najczęściej występujące w piersi to torbiele oraz wlókniakogruczolaki.
Torbiele nazywane są inaczej cystami i są to przestrzenie wypełnione płynem. Mają charakterystyczny obraz w badaniu usg. Są łagodne, czasami są mnogie. Mogą powodować deformację piersi, wszystko zależy od tego jak są liczne i gdzie umiejscowione. Torbiele są zazwyczaj niewielkich rozmiarów od 1 do 5 cm. W niektórych wypadkach, jako metodę leczenie stosuje się odessanie płynu z torbieli.
Włókniakogruczolak czyli fibroadenoma jest to łagodny guz piersi pojawiający się u kobiet najczęściej między 18 a 30 rokiem życia. Są wyraźnie odgraniczone od tkanek, mają charakterystyczną gumowatą konsystencję. Zezłośliwieniu ulegają rzadko, bo jedynie w 1-2 proc. Na ogół nie powodują utraty prawidłowego kształtu piersi oraz nie zmieniają swojej wielkości podczas cyklu miesiączkowego.
W każdym wątpliwym przypadku warto udać się do lekarza. Przy pomocy dodatkowych badań tj. usg można lepiej określić charakter zmiany. W przypadkach wątpliwych diagnostycznie wykonuje się biopsję. Nowotwór złośliwy zazwyczaj jest twardy jak kamyk i nieprzesuwalny względem podłożą. Tego typu zmiana zawsze wymaga natychmiastowej konsultacji.
