Objawy maniakalne w przebiegu niedoczynności tarczycy

Dobry wieczór,

Polecam lekturę artykułu mojego współautorstwa pt.: Zaburzenia psychiczne a nadczynność tarczycy", są to zmiany bardzo rzadkie w tej chorobie, ale mogą mieć miejsce.



REVIEW PAPER
Curr Probl Psychiatry 2011; 12(2): 146-151
Zaburzenia psychiczne a nadczynność tarczycy
Psychiatric disorders and hyperthyroidism
Marek Derkacz 1 MagdalenaMichałojć-Derkacz, Iwona Chmiel-Perzyńska 1 ,
Marcin Olajossy 2
1 Klinika Endokrynologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
2 Katedra i Klinika Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
Streszczenie
HormonytarczycyodgrywająkluczowąrolęwrozwojuifunkcjonowaniaukładunerwowegoWnadczynnościtarczycyoprócz
typowychobjawówzwiązanychzzaburzeniamihormonalnymimogąpojawiaćsięróżnegorodzajuzaburzeniapsychiczneOsoby
znadczynnościątarczycywporównaniudoosóbwstanieeutyreozyczęściejwykazującechyneurotyczności zgłaszająwięcejskarg
somatycznychiczęściejprzyjmująpostawęobronnąNadczynnośćtarczycymożeprzebiegaćzobjawamizaburzeńemocjonalnych
manifestującymisięchwiejnościąemocjonalnąwzmożonąpobudliwościąniepokojemwewnętrznymzaburzeniamisnu w postaci
bezsennościporywczościąnadwrażliwościąnahałasyorazinnymiobjawamiprzypominającymihiperstenicznąodmianęnerwicy
neurastenicznej, wg dawnej klasyfikacji.
Wcodziennejpraktycelekarskiejzdarzasiężepacjencizniezdiagnozowanąjeszczenadczynnościątarczycyzgłaszająsiędolekarzy
rodzinnychzpowoduzaburzeńdepresyjnychktóremogąwystąpićnawetucoczwartegochoregoDoinnychobjawówktóremożnazaob-
serwowaćwśródosóbznadczynnościątarczycyzaliczasięlękzaburzenianastrojuchwiejnośćemocjonalnązaburzeniaintelektualne
atakżemanię. ZaburzeniafunkcjitarczycybywająrównieżprzyczynązespołówafektywnychosymptomatologiidwubiegunowejWciężkich
przypadkachprzebiegającychztyreoroksykoząopisywanozespołypsychotycznetakiejakzespółmajaczeniowyamentywnykatatoniczny
paranoidalnyczyzespołymieszaneWprzypadkuosóbzezdiagnozowanąnadczynnościątarczycyitowarzyszącymijejobjawamipsychia-
trycznymi lub psychopatologicznymi należy zaplanować konsultację psychiatryczną oraz zapewnić pacjentowi opiekę psychologa
Zkoleiuchorychuktórychwbadaniuklinicznymstwierdzasięwystępowaniezaburzeńpsychicznychpowinnosięoznaczaćpoziom hormo-
nówtarczycycelemwykluczeniaichtyreologicznejprzyczynyWcelumonitorowanialeczeniapacjentówznadczynnościątarczycyprzydatne
mogąbyćróżnegorodzajuformularzeiskaleoceniającenpjakośćżycianasilenielękuczywystępowaniezaburzeńdepresyjnych.
Słowa kluczowe: zaburzenia psychiczne, nadczynność tarczycy, hormony tarczycy
Abstract
Thyroid hormones have the fundamental importance in the development and functioning of the nervous system. Various types of
mental disorders and psychopathological symptoms may occur in addition to common hyperthyroidism symptoms associated with
hormonal disturbances. People with hyperthyroidism in comparison to euthyroid persons often exhibit characteristics of neuroticism,
report more somatic complaints and they are more likely to adopt a defensive position.
Hyperthyroidism can occur with symptoms of affective imbalance of life, manifesting the emotional instability, increased excita-
bility, anxiety, sleep disorders as insomnia, quick temper, sensitivity to noise and other symptoms resembling hypersthenic fo rm of
neurasthenia in old classification. In everyday clinical practice depressive disorders, which occur even in fourth patient with undiag-
nosed hyperthyroidism, may be the reason for family doctor advice. Other symptoms that can be observed among people with hyper-
thyroidism include: anxiety, mood disorders, emotional instability, intellectual impairment and mania. Thyroid disorders are often the
cause of affective disorders with bipolar symptomatology. There were reported some psychotic syndromes, such as delirium syndrome,
amentic, catatonic, paranoid and mixed disturbances in thyreotoxicosis. Psychiatric consultation should be planned and psycho logist
care should be provided for patients diagnosed with hyperthyroidism and accompanying psychiatric symptoms. The level of thyroid
hormones should be measured to exclude thyreological cause in patients, in whom a clinical study found the occurrence of ment al dis-
orders, and psychopathology. In order to monitor the treatment of patients with hyperthyroidism various questionnaires and scales
evaluating for example quality of life, anxiety or depressive symptoms may be useful.
Keywords: psychiatric disorders, hyperthyroidism, thyroid hormones
Nadczynnośćtarczycytozwiększonewydzielanie
hormonówtarczycyprzekraczająceaktualnezapotrze-
bowanietkankoweorganizmu1Należyodróżnićjąod
tyreotoksykozybędącejzespołemobjawówklinicznych
wynikającychznadmiaruhormonówtarczycyniezależ-
nieodichźródła(nadczynnośćtarczycywytwarzanie
©2011Medical University of Lublin
804742209.001.png

Zaburzeniapsychiczneanadczynnośćtarczycy
147
pozatarczycowe, egzogenne hormony tarczycy). Nad-
czynnośćtarczycymożebyćwynikiemnadmiernejpro-
dukcjihormonówprzeztarczycęlubteżwynikaćzde-
strukcjimiąższugruczołuiniekontrolowanegouwalnia-
niawcześniejzsyntetyzowanychhormonówAktywnym
hormonemwykazującymdziałanietkankowejestwolna
trójjodotyronina(FT3)powstającapoprzezodjodowanie
tyroksyny(T4)przyudzialeenzymów - dejodynaz. Re-
ceptory dla hormonówtarczycyznajdująsięniemalżewe
wszystkich komórkach ustroju dlatego też skutki ich
nadmiaruiniedoborubędąpowodowałynieprawidłową
funkcjęlicznychnarządówiukładówDonajczęstszych
objawównadczynnościtarczycynależąmiędzyinnymi
zaburzenia rytmu serca utrata masy ciała biegunki
uczucie gorąca drżenia mięśniowe wahania nastroju
Mogąpojawićsięrównieżzmianyoczne
W chorobach endokrynologicznych oprócz typo-
wychobjawówzwiązanychzzaburzeniamihormonalny-
mimogąpojawiaćsięróżnego rodzaju zaburzenia psy-
chiczne. Hormony tarczycy odgrywają kluczową rolę
wrozwojuifunkcjonowaniaukładunerwowegoPodczas
dwóch pierwszych trymestrów ciąży płód otrzymuje
hormony tarczycy od matki Ze względu na fakt że
wokresieżyciapłodowegohormony tarczycy odpowia-
dajązaprawidłowąneurogenezęniezwykleważnejest
utrzymywanie ich prawidłowego stężenia w surowicy
u kobiet ciężarnych2Badaniadoświadczalnewykazały
żehormonytemodulująrozwójkomórekglejowychbiorą
udziałmiędzyinnymi w procesach proliferacji i migracji
komóreknerwowychprawidłowejsynaptogenezywzrostu
aksonówitworzeniarozgałęzieńdendrytycznych3456
Odpowiadają również za mielinizację włókien nerwo-
wych 7 Istotną rolę w rozwoju centralnego układu
nerwowego (CUN) odgrywają dejodynazy – D2 i D3.
D2odpowiadazadejodynacjęT4doT3czylizapowsta-
wanieaktywnejformyhormonu8Jejzwiększonaaktyw-
nośćwOUNskutkujezwiększeniemstężeniaT3wrozwija-
jącymsię mózgu zwłaszcza wII trymestrzeciąży [9].
Zmniejszona aktywność D2 prowadzi do miejscowego
niedoboruT3wrozwijającymsięmózgu10D3odpo-
wiadazainaktywacjęhormonówtarczycypoprzezod-
szczepienieatomówjoduodcząsteczkiObecnośćD3jest
otyleistotnażestężeniahormonówtarczycyu rozwija-
jącychsiępłodówsąznacznieniższeniżumatektakwięc
D3poprzezinaktywacjęhormonówzapewniaichwłaści-
we stężenia w rozwijających się tkankach 1112
Wdojrzałymmózguefektdziałaniahormonówtarczycy
jest znacznie gorzej poznany. Wiadomożezaburzenia
dejodynacjiwokresieontogenezymogąskutkowaćrów-
nieżlokalnymizaburzeniamisyntezyhormonówwpóź-
niejszym wieku [11]. Hormony tarczycy prawdopodobnie
wykazująwpływnaliczneukładyneuroprzekaźnikowe
wmózgubiorąudziałwprocesach naprawczych [13]. Jak
sięwydajehormonytarczycyregulująfunkcjęmózgupo-
przez interakcje z systemem katecholaminergicznym [14].
W nadczynności tarczycy w przebiegu choroby
Graves-Basedowawwynikuzaburzeńocharakterzeauto-
immunoloigcznym, receptor dla TSH będący normalną
składową osi podwzgórze-przysadka-tarczyca staje się
antygenem. Efektem jego nadmiernej stymulacji przez
przeciwciaławgruczoletarczowymjesthypertyreoza15
ReceptordlaTSHobecnyjestrównieżwtkankachpoza
tarczycątakichjaknpmięśnieoczodołuimózg1617
StymulacjareceptoradlaTSHwmózguzwiększaak-
tywność D2 która odpowiedzialna jest za miejscową
produkcjęT31819Zarównokoramózgowajakihipo-
kampsąbogatewreceptorydlaTSH17Strukturyte
odgrywająważnąfunkcjęwregulacjinastrojuiodpowia-
dajązafunkcjepoznawczeWydajesięwięcżenadmierna
produkcjaT3wtychobszarachmózgumożebyćodpowie-
dzialnazawystępowanieokreślonychobjawówpsychicz-
nych występujących w nadczynności tarczycy [20].
W mózgu człowieka znajdują się również specyficzne
receptoryjądrowedlaT3poprzezktórehormonytarczycy
wywierająswojedziałanieCiekawymjestfaktżeuco
piątego pacjenta przyjmowanego do szpitala z powodu
ostrychobjawówpsychotycznych, w tym schizofrenii, zabu-
rzeńafektywnychrzadziejdemencjilubalkoholizmumoż-
nawykazaćniewielkiezwiększeniestężeniaT4rzadziejT3
wsurowicyPoziomTSHjestzwykleprawidłowyjakkol-
wieku90%tychpacjentówobserwujesięosłabionąodpo-
wiedźwteściezTRHWydajesięwięcżezmianyregulacji
osi podwzgórze-przysadka-tarczyca mogą mieć związek
zwystępowaniemobjawówpsychopatologicznych
Od czasu opublikowania w 1888 roku przez Clinical
SocietyofLondon„Raportunatematobrzękuśluzowate-
go”(„ReportonMyxoedema”)którymożetowarzyszyć
niedoczynności tarczycy uznano że choroby tarczycy
mogąprowadzićdozaburzeńpsychicznychktórezkolei
mogą być skorygowane po przywróceniu normalnego
hormonalnego funkcjonowania gruczołu 14 Z kolei
w Dziesiątej Rewizji Międzynarodowej Statystycznej
KlasyfikacjiChoróbiProblemówZdrowotnych(ICD-10)
znalazłasiękategoriaoznaczonasymbolemF0xczyli
"Organicznezaburzeniapsychicznewłączniezzespołami
objawowymi"Dozaburzeńktóremogąbyćwywołane
stanemsomatycznympacjentówzaliczasięminzabu-
rzenia lękowe afektywne psychotyczne katatoniczne
zaburzenia seksualne, zaburzenia oraz zmiany osobowo-
ści majaczenie zaburzenie funkcji poznawczych oraz
otępienie21Chorobytarczycyzarównoteprzebiega-
jącezniedoczynnościąjakinadczynnościągruczołumogą
byćźródłemzaburzeńpsychicznych
Choćwystępowaniedepresjijestistotnieczęstsze
wśródpacjentówzniedoczynnościątarczycy(nawetjej
subklinicznąpostacią)możeonarównieżwystępować
Curr. Probl. Psychiatry 2011; 12(2): 146-151
M. Derkacz, M. Michałojć-Derkacz, I. Chmiel-PerzyńskaM. Olajossy
148
wgrupiechorychznadczynnościągruczołu22Związek
pomiędzy depresją a nadczynnością tarczycy nie jest
dokładniezbadanyWśródpacjentówhospitalizowanych
zpowodudepresjimożnajedyniezaobserwowaćnie-
znaczny wzrost poziomu T4 lub FT4, jakkolwiek poziomy
tychhormonówzwykleznajdująsięjeszczewzakresie
normy [14]. W badaniach wykazano jednakżewprze-
biegudepresjidochodzidozaburzeńregulacjiosipod-
wzgórze-przysadka-tarczycaUpacjentówweutyreozie
którzymielidodatniwywiadwkierunkupodejmowania
próbsamobójczychstwierdzonoobniżonestężenia FT4
przyprawidłowychstężeniach FT3 [23]. Z drugiej strony
depresjadotyczynawetponad25%pacjentówz nad-
czynnością tarczycy24Jej objawymogąwyprzedzać
wystąpieniesomatycznychcechnadczynnościWcodzien-
nejpraktycelekarskiejzdarzasiężepacjencizniezdiagno-
zowanąjeszcze nadczynnościątarczycyzgłaszająsiędo
lekarzyrodzinnychzpowoduzaburzeńdepresyjnychnp
wpostaciproblemówzesnemspadkiemlibidoczyzabu-
rzeniami aktywności psychomotorycznej [24]. W prze-
prowadzonych dotychczas badaniach nie wykazano kore-
lacji pomiędzynasileniemobjawówdepresyjnychanasi-
leniemnadczynnościtarczycy2526 Jak przypuszcza
siędługotrwałanadczynnośćtarczycymożeprowadzić
do„wyczerpania”układunoradrenergicznegoiwkonse-
kwencji do rozwoju zaburzeń depresyjnych Teoria ta
wydajesięodgrywaćistotneznaczeniewprzebiegudepre-
sjiwystępującejwtzwapatycznejnadczynnościtarczycy
charakterystycznejdlaosóbwpodeszłymwieku27
Stosowane w leczeniu depresji leki przeciwdepre-
syjne na ogół nie powodują zaburzenia obwodowego
stężeniahormonówtarczycyalemogąwpływaćname-
tabolizmjejhormonówwCUNWbadaniachdoświad-
czalnychwykazanożeT3możeodpowiadaćzaefekt
leczenia przeciwdepresyjnego między innymi poprzez
wpływ na receptory serotoninergiczne powodując
zmniejszenieszybkościtranskrypcjireceptorów5-HT1A
i 5-HT1B 28 Podawanie T3 szczurom powodowało
zmniejszeniegęstościreceptorów5-HT2atakżezwięk-
szeniestężeniaserotoninywobrębiekorymózgulecznie
w hipokampie [29]. W badaniach na szczurach podawanie
T3wrazzfluoksetynąpowodowałonasilenieneurogene-
zywobrębiehipokampacomożezkoleiodpowiadaćza
nasileniedziałaniaprzeciwdepresyjnego30Pozasto-
sowaniulekówprzeciwdepresyjnychi/lubleczeniuelek-
trowstrząsami obserwowano niewielki spadek (nadal
mieszczącysięwgranicachnormy)poziomukrążących
we krwi T4 i FT4przybrakuredukcjistężeniaT314
ObecniepostulujesiężeaktywnośćD2wOUNjestnie-
wystarczającawdepresjipowodującstan„hypotyreozy
mózgowej”częstowspółistniejącyzeutyreoząsystemo-
wąWykazanożelekiprzeciwdepresyjnetakiejakde-
zypramina trójcykliczne leki przeciwdepresyjne i leki
z grupy SSRI powodują zwiększenia aktywności D2
w OUN co prowadzi do zwiększenia dostępności T3
wmózguTomogłobyprzemawiaćzaklinicznąskutecz-
nościąlekówztejgrupywleczeniudepresji
Zaburzeniatarczycybywająrównieżprzyczynązespo-
łówafektywnychosymptomatologiidwubiegunowej31
Wciężkichprzypadkachprzebiegającychztyreoroksykozą
opisywanozespołypsychotycznetakiejakzespółmajacze-
niowyamentywnykatatonicznyparanoidalnyczyzespoły
mieszanePowikłaniapsychotycznezwyklecharakteryzują
sięobecnościącechmaniakalnychwpostacipodwyższonego
nastrojugadatliwościiskróconegosnu3132].
Wśródinnychobjawównadczynnościtarczycymoż-
na zaobserwować lęk zaburzenia nastroju chwiejność
emocjonalnązaburzeniaintelektualneatakżemanię14
Niepokójuznawanypowszechniezajedenzgłów-
nychobjawównadczynnościtarczycywystępujejedynie
ucoczwartejosobyznadczynnościątarczycy33Nasi-
lenieobjawówlękowychktórespełniająkryteriadiagno-
styczne zespołu lęku napadowego lub zespołu lęku
uogólnionegokorelująznasileniemnadczynnościtarczy-
cyUwiększościosóbzzaburzeniamilękowymi obserwu-
jesięrównieżobjawydepresji3435Pacjenciznad-
czynnościątarczycynajczęściejskarżąsięnazaburzenia
snuapetytulibidoiaktywnościpsychomotorycznej34
W przeprowadzonych badaniach osoby z nadczyn-
nościątarczycywporównaniu doosóbwstanieeutyre-
ozyczęściejwykazywałycechyneurotycznościzgłaszały
więcejskargsomatycznychiczęściejprzyjmowałypostawę
obronnąLeczenienadczynnościtarczycyskutecznieredu-
kowałoliczbęzachowańireakcjineurotycznych36Nad-
czynność tarczycymożerównieżprzebiegaćzobjawami
nierównowagi życia afektywnego manifestującymi się
chwiejnościąemocjonalnąwzmożonąpobudliwościąnie-
pokojemwewnętrznymzaburzeniamisnuwpostacibez-
senności porywczością nadwrażliwością na hałasy oraz
innymiobjawamiprzypominającymihiperstenicznąodmia-
nęnerwicyneurastenicznej31wgdawnejklasyfikacji
Wprzebiegunadczynnościtarczycymożerównież
dochodzić do ujawniania się zaburzeń poznawczych
którejednakwystępująznacznierzadziejniżwprzypad-
kuniedoczynnościgruczołuNajczęstszymzaburzeniem
obserwowanymwśródchorychznadczynnościątarczycy
sązaburzeniakoncentracjiuwagi373839
Wśródpacjentówznadczynnościątarczycywprze-
biegu choroby Graves-Basedowaobserwowanorównież
zaburzenia pamięci roboczej i funkcji wykonawczych
Dłuższyczastrwaniachorobywiązałsięzgorszymiwyni-
kamiosiąganymiwtestachneuropsychologicznych40
Wprzeprowadzonychbadaniachudałosiępotwierdzić
istnieniezwiązkupomiędzypoziomemtyroksyny a funk-
cjonowaniempoznawczymWykazanonegatywnywpływ
poziomu T3 na procesy uwagi. Trijodotyronina podawana
Curr Probl Psychiatry 2011; 12(2): 146-151
Zaburzeniapsychiczneanadczynnośćtarczycy
149
zdrowymosobompowodowałazwiększenieodpowiedzi
korowejnamałoznacząceinformacjezjednoczesnym
brakiemreakcjinateznacząceinformacje36,41].
W przebiegu przełomu tarczycowego w którym
przyudzialeróżnychczynnikówdochodzidozagrażają-
cegożyciugwałtownegouwolnieniahormonówtarczycy
mogąrównieżwystąpićzespołyjakościowychzaburzeń
świadomościtakiejaknpmajaczenie42Nagłeobniże-
niepoziomuhormonówtarczycywtrakcieterapiinad-
czynnościzwiększaryzykowystąpieniaostrychobjawów
psychotycznych [43].
Jakośćżyciapacjentówzoftalmopatiąjestistotnie
niższaniżwpopulacjiogólnejOrbitopatiamożeprowa-
dzić do większego spadku jakości życia niż choroby
przewlekłetakiejaknpcukrzycarozedmapłucczy
niewydolnośćserca52Chorzyskarżąsięnapogorsze-
niejakościżyciazarównowzakresiezdrowiafizycznego
jak i psychicznego. Dotyczyonozarównofunkcjonowania
społecznegojakizawodowego Osobyzoftalmopatią
cechujegorszyobrazsiebieczęściejwystępująunich
zaburzeniasnu53Większośćpacjentówskarżysięna
ograniczeniawzakresiecodziennejaktywnościutratę
zainteresowańproblemyzoglądaniemtelewizjiiczyta-
niemksiążekEfektemtegojestograniczeniezaufaniado
siebie54Wśródpacjentówzoftalmopatiąobserwuje
sięrównieżnasilenielękuiograniczenierelacjiinterper-
sonalnychatakżełagodnienasilonądepresjęcododat-
kowonegatywniewpływanajakośćżycia55
Jaksięszacujenawetcotrzecibadanyzoftalmopa-
tiąmaproblemyzwiązanezprowadzeniemsamochodu
i wykonywaniem innych czynności dnia codziennego
Chorobau7na10osóbmożeprowadzićdo spadku pew-
nościsiebiezaś4na10osóbzoftalmopatiąmauczucie
społecznejizolacji56
Leczenieoftalmopatiiprowadzidopoprawyjakości
życiachorychjednakżepoleczeniujestonanadalniższa
wporównaniudoosóbzdrowych57Ponadpołowa osób
nawetkilkalatpoleczeniuoftalmopatiiuważażeichoczy
niewyglądająnormalniea38%chorychniejestzadowo-
lonychzichwyglądu [58]. Częstopomimowieloletniej
terapii zaburzenia widzenia utrzymują się co zaburza
psychospołeczne funkcjonowanie chorych. Dlatego nie
tylkochorzyzorbitopatią, alerównieżosobypojejlecze-
niupowinnyzostaćotoczoneopiekąpsychologiczną57
Orbitopatia tarczycowa, jako przyczyna zaburzeń
psychicznych
Orbitopatiazwanarównieżoftalmopatiątarczyco-
wąlubpotocznie wytrzeszczem jest zaburzeniem narzą-
duwzrokuupodłożaktóregoleżyimmunologicznezapa-
lenie tkanek miękkich oczodołu w przebiegu choroby
Graves-BasedowaPatologiataprowadzidoprzejściowe-
golubtrwałegouszkodzenianarząduwzroku44Zabu-
rzenietomożebyćrównieżprzyczynąlicznychobjawów
psychopatologicznych.
Choćorbitopatiatarczycowajestdośćrzadkimobja-
wemtostanowionapoważnyproblemklinicznynietylko
zuwaginazagrożeniafunkcjonowanianarząduwzrokuale
równieżzuwaginazaburzeniadepresyjneispadekjakości
życiachorychWystąpienieobjawówoftalmopatiiwprzy-
padku kobiet dotyczy około 16/100 000 osób rocznie
awprzypadkumężczyzn29/100 000osóbSzacujesięże
ciężkieprzypadkiorbitopatiidotyczą3-5% chorych, amęż-
czyźnizapadająnanieczterokrotnieczęściejniżkobiety45
Orbitopatiazwyklewspółistniejezhipertyreoząjakkol-
wiek w rzadkich przypadkach może wystąpić również
uosóbzpierwotnąhipotyreoząjakiznajdującychsię
w stanie eutyreozy [46].
Do najczęstszych objawów klinicznych należą
obrzęk spojówek retrakcja powiek opadanie powiek
wytrzeszczupośledzenieruchomościgałekocznychzez
częstozwyrównawczymustawieniemgłowyniedomy-
kaniepowiekawciężkichprzypadkachubytkiiowrzo-
dzeniarogówkiupośledzenieostrościwzrokupodwójne
widzenie, ubytki w polu widzenia oraz neuropatia nerwu
wzrokowego niekiedy prowadząca nawet do utraty
wzroku [47,48,49]. Charakterystycznymiobjawamizgła-
szanymiprzezchorychsąbóloczu uczucie obecności
piasku pod powiekami, nadmiernełzawienienadwrażli-
wośćnaświatłozaburzeniawzrokuwzwiązkuz ograni-
czeniem pola widzenia i podwójnym widzeniem oraz
zmianamizwiązanymizwytrzeszczemretrakcjąpowiek
iichobrzękiem50Podwójnewidzeniemoże wystąpić
uponadpołowychorychucoczwartejstwierdzasię
pogorszenieostrościwzrokuau60%osóbobserwujesię
wytrzeszczgałekocznychoconajmniej20mm51
Leczenie zaburzeń psychicznych
Leczenie zaburzeń psychicznych występujących
wprzebiegunadczynnościtarczycypolegaprzedewszystkim
nadążeniudouzyskanianormalizacjifunkcjihormonalnej
gruczołuponieważwiększośćtychzaburzeńustępujepo
wyrównaniuhormonalnym33Wbadaniachwykazanoże
jużkrótkotrwałeleczeniezmniejszałozarównonasilenie
objawówendokrynologicznychjakizaburzeńpsychicz-
nych [59,60]. Jednakżewniektórychprzypadkachpodłuż-
szymokresieleczeniapomimonormalizacjistężeniahor-
monówniektórezobjawówpsychopatologicznychidolegli-
wościsomatycznychutrzymywałysię256162
Wprzypadkuniektórychzaburzeńpsychicznychist-
niejekoniecznośćdoraźnegozastosowanialekówObser-
wowanewnadczynnościtarczycyobjawylękoweczęsto
ustępują po zastosowaniu leków beta-adrenolitycznych.
Wcelukrótkotrwałegoleczenialękuiniepokojuruchowego
oznacznymnasileniuzastosowanieznajdująrównieżleki
z grupy pochodnych benzodiazepin [63]. Leczenie farmako-
Curr. Probl. Psychiatry 2011; 12(2): 146-151
M. Derkacz, M. Michałojć-Derkacz, I. Chmiel-PerzyńskaM. Olajossy
150
11. Hernandez A., Martinez M.E., Fiering S., Galton V.A., St Germain D.
Type 3 deiodinase is critical for the maturation and function of
the thyroid axis. J. Clin. Invest., 2006; 116: 476-484.
12. Hernandez A., Quignodon L., Martinez M.E., Flamant F., St Germain
D.L. Type 3 deiodinase deficiency causes spatial and temporal al-
terations in brain T3 signaling that are dissociated from serum
thyroid hormone levels. Endocrinology, 2010; 151: 5550-5558.
13. Lewin-Kowalik J Gołka B Larysz-Brysz M., Swiech-Sabuda E.,
Granek A. Experimental hyperthyroidism increases the effectiveness
of predegenerated peripheral nerve graft implantation into hippo-
campus of adult rats. Restor. Neurol. Neurosci., 2002; 20: 181-187.
14. McDeemott M. Endocrine Secrets. Mosby: Elsevier 6th ed.; 2009.
15. DaviesTFGraves’diseasepathogenesisWBravermanLEUtiger
RDredWerner&Ingbar’sthyroidafundamentalandclinicaltext8th
ed. Philadelphia 7 Lippincott Williams &Wilkins; 2000; s. 518-531.
16. Busuttil B.E., Frauman A.G. Extrathyroidal manifestations of
Graves’diseasethethyrotropinreceptorisexpressedinextra
ocular, but not cardiac muscle tissues. J Clin Endocrinol Metab,
2001;86: 2315-2319.
17. Crisanti P., Omri B., Hughes E.J. i wsp. The expression of thyro-
tropin receptor in the brain. Endocrinology, 2001;142:812-822.
18. Saunier B., Pierre M., Jacquemin C., Courtin F. Evidence for
cAMPindependent thyrotropin effects on astroglial cells. Eur. J.
Biochem., 1993;2418:1091– 1094.
19. Koehrle J. Local activation and inactivation of thyroid hormones:
the deiodinase family. Mol Cell Endocrinol, 1999;151:103-119.
20. Bunevicius R., Velickiene D., Arthur J. Prange Jr., M.D. Mood and
anxiety disorders in women with treated hyperthyroidism and
ophthalmopathycausedbyGraves’diseaseGenHosp. Psychia-
try, 2005;27, 133-139.
21. Kaplan H.I. , Sadock B.J., Grebb J.A. Kaplan and Sadock's Synopsis of
Psychiatry Behavioral Sciences - Clinical Psychiatry. Williams and
Wilkins: 1994.
22. Haggerty Jr J.J., Prange Jr A.J. Borderline hypothyroidism and
depression. Annu. Rev. Med., 1995; 46: 37-46.
23. Duval F., Mokrani M.C., Lopera F.G., Diep T.S., Rabia H., Fattah S.
Thyroid axis activity and suicidal behavior in depressed patients.
Psychoneuroendocrinology, 2010; 35: 1045-1054.
24. Placidi G.P.A. Boldrini M., Patronelli A., Fiore E., Chiovato L.,
Perugi G., Marazziti D. Prevalence of psychiatric disordres in thy-
roid diseased patients. Neuropsychobiol., 1998; 38: 222-225.
25. Fahrenfort J.J., Wilterdink A.M., van der Veen E.A. Long-term
residual complaints and psychosocial sequelae after remission of
hyperthyroidism. Psychoneuroendocrinology, 2000; 25: 201-211.
26. Kathol R.G., Delahunt J.W. The relationship of anxiety and de-
pression to symptoms of hyperthyroidism using operational cri-
teria. Gen. Hosp. Psychiatry, 1986; 8: 23-28.
27. Peake R.L. Recurrent apathetic hyperthyroidism. Arch. Intern.
Med., 1981; 141: 258-260.
28. Lifschytz T., Goltser-Dubner T., Landshut G., Lerer B. Effect of
triiodothyronine on 5-HT1A and 5-HT1B receptor expression in
rat forebrain and on latency to feed in the novelty suppressed
feeding test. Prog. Neuropsychopharmacol. Biol. Psychiatry,
2010; 30: 632-638.
29. Sandrini M., Vitale G., Vergoni A.V., Ottani A., Bertolini A. Effect of
acute and chronic treatment with triiodothyronine on serotonin
levels and serotonergic receptor subtypes in the rat brain. Life
Sci., 1996; 58: 1551-1559.
30. Eitan R., Landshut G., Lifschytz T., Einstein O., Ben-Hur T., Lerer B.
The thyroid hormone, triiodothyronine, enhances fluoxetine-induced
neurogenesis in rats: possible role in antidepressant-augmenting
properties. Int. J. Neuropsychopharmacol., 2010; 13: 553-561.
logiczneprzyużyciulekówpsychotropowychmaznaczenie
wspomagająceijestwskazanewsytuacjigdyobjawy zabu-
rzeńpsychicznychmająznacznenasilenielubutrzymująsię
pomimoosiągnięciawyrównaniahormonalnego33
Podsumowanie
Wprzypadkuosóbzezdiagnozowanąnadczynnością
tarczycyitowarzyszącymijejzaburzeniamipsychicznymi
należy zaplanować konsultację psychiatryczną oraz za-
pewnićpacjentowiopiekępsychologaPostępowanietakie
dotyczywszczególnościosóbzoftalmopatiątarczycową
ipacjentówuktórychpodwpływemleczeniatyreostatycz-
negonieudałosięuzyskaćpoprawystanupsychicznego
Z koleiuchorychuktórychwbadaniuklinicznym
stwierdza się występowanie zaburzeń psychicznych
powinnosięoznaczaćpoziomhormonówtarczycycelem
wykluczeniaichtyreologicznejprzyczynyNależyzwra-
cać szczególną uwagę na osoby charakteryzujące się
zwiększonymryzykiemzachorowanianachorobytarczy-
cyczylikobietypowyżej45rżosobyzdodatnimwy-
wiadem rodzinnym w kierunku chorób tarczycy czy
pacjentówzeschorzeniamiautoimmunologicznymi
Wcelumonitorowanialeczeniapacjentówznad-
czynnościątarczycyprzydatnemogąbyćróżnegorodzaju
formularzeiskaleoceniającenpjakośćżycianasilenie
lękuczywystępowaniezaburzeńdepresyjnych
Piśmiennictwo
1. Jarząb B Lewiński A Płaczkiewicz-Jankowska E. Choroby
tarczycy. W: Szczeklik A. red., ChorobywewnętrzneStanwiedzy
narok2010KrakówMedycynaPraktyczna2010s1091-1142.
2. Morreale de Escobar G., Obregon M.J., Escobar del Rey F. Role of
thyroid hormone during early brain development. Eur. J. Endo-
crinol., 2004; 151(Suppl 3): U25-37.
3. Leonard J.L. Non-genomic actions of thyroid hormone in brain
development. Steroids, 2008; 73: 1008-1012.
4. Farwell A.P., Dubord-Tomasetti S.A., Pietrzykowski A.Z., Stach-
elek S.J., Leonard J.L. Regulation of cerebellar neuronal migration
and neurite outgrowth by thyroxine and 3,3',5'-triiodothyronine.
Brain Res. Dev. Brain Res., 2005; 154: 121-135.
5. VincentJLegrandCRabiéALegrandJEffectsofthyroid
hormone on synaptogenesis in the molecular layer of the devel-
oping rat cerebellum. J. Physiol. (Paris), 1982-1983; 78: 729-738.
6. Trentin A.G. Thyroid hormone and astrocyte morphogenesis.
J. Endocrinol., 2006; 189: 189-197.
7. Noguchi T. Effects of growth hormone on cerebral development:
morphological studies. Horm. Res., 1996; 45: 5-17.
8. Fekete C., Lechan R.M. Negative feedback regulation of hy-
pophysiotropic thyrotropin-releasing hormone (TRH) synthesiz-
ing neurons: role of neuronal afferents and type 2 deiodinase.
Front. Neuroendocrinol., 2007; 28: 97-114.
9. deEscobarGMAresSBerbelPObregónMJdel Rey F.E. The
changing role of maternal thyroid hormone in fetal brain devel-
opment. Semin. Perinatol., 2008; 32: 380-386.
10. Obregon M.J., Escobar del Rey F., Morreale de Escobar G. The
effects of iodine deficiency on thyroid hormone deiodination.
Thyroid, 2005; 15: 917-929.
Curr Probl Psychiatry 2011; 12(2): 146-151
804742209.002.png