lak laryngologa
" Jak odróżnić polekowy nieżyt nosa (np. po zbyt długim stosowaniu leków obkurczających) od nieżytu infekcyjnego?
PLNN jest niealergicznym nieżytem nosa indukowanym przez przewlekłe stosowanie leków miejscowo obkurczających błonę śluzową zawierających pochodne imidazolu (oksymetazolina, ksylometazolina) lub aminy sympatomimetyczne (efedryna, pseudoefedryna, fenylefryna). Ryzyko wystąpienia PLNN zwiększa się, gdy preparat stosowany jest długo (przez >10 dni).
Termin ten jest także używany do określenia obrzęku błony śluzowej nosa wtórnego do leczenia doustnego różnymi lekami obniżającymi ciśnienie tętnicze krwi, lekami antykoncepcyjnymi, inhibitorami 5-fosfodwuesterazy, niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi i lekami psychotropowymi. Według szacunkowych obliczeń, PLNN rozwija się w przebiegu 1–9% nieżytów nosa z podobną częstością u obu płci, a najczęściej dotyczy dorosłych w młodym i średnim wieku.
Patofizjologia PLNN jest niejasna. Sugeruje się, że objawy wynikają z jednoczesnej stymulacji przez leki α-mimetyczne także receptorów β, i to przez dłuższy czas, co po chwilowym skurczu naczyń prowadzi do ich rozkurczu. α-mimetyki zmniejszają produkcję endogennej norepinefryny, co wiąże się ze słabszym skurczem po zakończeniu działania tych leków. Przewlekłe stosowanie α-mimetyków zmniejsza także czułość receptorów α (zjawisko tachyfilaksji – przewlekłe stosowanie wymaga coraz większej dawki leku i jego coraz częstszego podawania w celu poprawy drożności nosa).
PLNN klinicznie charakteryzuje się obrzękiem błony śluzowej nosa i upośledzeniem jego drożności oraz zmniejszoną skutecznością miejscowych leków obkurczających. W badaniu wziernikowym obraz jest nieswoisty, przypomina alergiczny, infekcyjny lub zanikowy nieżyt nosa. Widoczne jest zaczerwienie i obrzęk błony śluzowej, jej powierzchnia traci gładkość, może przypominać bruk, nie obserwuje się reakcji na środki obkurczające. W badaniu histologicznym błony śluzowej stwierdza się brak rzęsek, naciek z komórek zapalnych, metaplazję płaskonabłonkową, przerost komórek kubkowych i zwiększenie liczby gruczołów podśluzowych. Brakuje jasnych kryteriów diagnostycznych PLNN. Rozpoznanie ustala się przede wszystkim na podstawie wywiadu i po wykluczeniu innych przyczyn dolegliwości."
