Jakie są objawy uzależnienia od benzodiazepin?

Uzależnienie od benzodiazepin dotyczy osób stosujących te leki ze wskazań nasennych lub uspokajających. Szczególnie duże ryzyko rozwoju uzależnienia wiąże się ze stosowaniem leków krótko działających. Osoby stosujące te leki mogą mieć duże trudności z ich odstawieniem już po miesiącu stosowania.

Kolejnym czynnikiem ryzyka jest nadużywanie alkoholu, wówczas może dojść do tzw. uzależnienia krzyżowego, ponieważ benzodiazepiny i alkohol działają na te same receptory i wywierają podobne efekty. Dotyczy to również osób, które w przeszłości były uzależnione od alkoholu, zaś obecnie utrzymują abstynencję.

Ogólne kryteria uzależnienia od benzodiazepin są podobne do uzależnienia od innych substancji, tzn.:

1. Potrzeba zwiększania dawki: dotychczas stosowane dawki nie wystarczają, więc stosuje się leki coraz częściej lub więcej tabletek na dawkę.

2. Objawy odstawienne: przy próbie zmniejszenia dawki lub przy nagłym całkowitym odstawieniu (celowym lub niezamierzonym, np. pacjent trafia do szpitala z powodu choroby somatycznej, złamania kończyny itp.) pojawiają się objawy abstynencyjne. Do najczęściej występujących należą:
- nerwowość, drażliwość, niepokój, lęk,
- drżenie ciała,
- zwiększona potliwość,
- bezsenność, koszmary senne,
- dolegliwości bólowe: bóle głowy, brzucha, kończyn,
- biegunka, parcie na mocz z częstym oddawaniem moczu.

Do możliwych powikłań zespołu odstawiennego należą napady drgawkowe oraz zaburzenia świadomości (niepokój, dezorientacja, halucynacje wzrokowe i słuchowe).

Należy pamiętać, że objawy odstawienne mogą pojawić się po kilku-, kilkunastu dniach od odstawienia leku. Zależy to od rodzaju leku oraz np. wieku pacjenta.

Objawy odstawienne w łagodniejszej postaci mogą pojawiać się również w trakcie długotrwałego przyjmowania w trakcie przerw między kolejnymi dawkami leku.

Objawy odstawienne często są interpretowane przez pacjentów jako objawy pogorszenia choroby, np. nasilenia depresji lub lęku i powodem, dla którego zwiększają dawki.

3. Poświęcanie coraz więcej czasu na zachowania związane ze zdobywaniem leku oraz pozostawanie pod jego wpływem. Pacjenci często odwiedzają kilku specjalistów, aby zdobyć odpowiedni zapas recept na lek. W tym celu mogą korzystać z prywatnych wizyt, co generuje rosnące koszty związane z uzależnieniem. Mogą też ugruntowywać siebie i otoczenie w przekonaniu, że cierpią na ,,lekooporną depresję" lub ,,nieuleczalną nerwicę" - skoro byli leczeni przez wielu specjalistów bezskutecznie.

4. Stosowanie mimo wiedzy o szkodliwości: pomimo uwag otoczenia, lekarzy - pacjenci kontynuują przyjmowanie leku.
To kryterium nie zawsze jest spełnione, jeśli uzależnienie jest skutkiem nieprawidłowych zaleceń lekarskich.

5. Głód substancji: Pacjenci uzależnieni mogą odczuwać nieodparte pragnienienie przyjęcia leku w przerwach między kolejnymi dawkami lub przy odstawieniu leku. Głód może sią nasilać w sytuacjach, w których przyjmowano lek: w stresie, przy doświadczaniu przykrych emocji: lęku, przygnębieniu lub np. w samotności. Objaw głodu jest silniejszy w przypadku preparatów krótko działających.

6. Zmniejszona kontrola nad przyjmowaniem leku: tzn. stosowanie przez dłuższy czas niż początkowo planowano, w większych ilościach, podejmowanie nieskutecznych prób kontroli nad przyjmowaniem (kolejne próby zmniejszenia dawki lub odstawienia).

Osoba uzależniona od benzodiazapin może również zwracać uwagę otoczenia swoim zachowaniem w trakcie intoksykacji lekiem. Do takich objawów należą:
- niewyraźna, bełkotliwa mowa,
- problemy z koncentracją, które utrudniają np. sprawne prowadzanie konwersacji,
- problemy z pamięcią,
- chwiejny chód,
- senność.

Ocena uzależnienia bywa trudna, gdy pacjent przyjmuje różne leki, gdy dochodzi do nieumiejętnych prób zamiany jednego preparatu na drugi. Zamiana jednej benzodiazepiny na drugą w nieodpowiedniej dawce może prowadzić do przedawkowania lub objawów odstawiennych.