Witam,
Podstawą zasadą diety przy przewlekłej niewydolności nerek jest ograniczenie spożycia nabiału, mięsa, ryb, warzyw strączkowych. To główne źródła białka - jego nadmiar obciąża niewydolne nerki. Podczas trawienia białka powstaje mocznik i kreatynina. Substancje te nie są wydalane przez chore nerki i gromadzą się w organizmie prowadząc do toksemii mocznicowej (zatrucia). Ponadto dieta bogata w białko może prowadzić do białkomoczu. Dlatego przy przewlekłej niewydolności nerek należy ograniczać jedzenie produktów białkowych.
Ilość białka jaka powinna się znależć w diecie chorego zależy od poziomu mocznika i kreatyniny w osoczu krwi oraz tzw. klirensu kreatyniny, czyli przesączania kłębuszkowego. Jeśli klirens wynosi 50-20, można spożywać do 55 g białka, czyli tyle ile zawiera 100 g sera twarogowego, 50 g mięsa z piersi kurczaka, 100 g dorsza i 100 g jogurtu naturralnego.
Jeśli natmiast klirens zmniejsza, trzeba obniżyć zawartość białka w diecie do 35 g, czyli tyle, ile zawiera pół szklanki jogurtu naturalnego, 100 g duszonego dorsza i 50 g piersi kurczaka bez skóry.
Nie należy jednak rezygnować z produktów białkowych. Zalecane są chudy nabiał, ryby i chude mięso. Trzeba też pamiętać, by nie ograniczać ilości spożywanego białka poniżej 20 g dziennie, bo to może prowadzić do niedożywienia.
Układając jadłospis dla osoby cierpiącej na przewlekłą niewydolność nerek należy uzwględnić także oleje roślinne (rzepakowy, lniany) – 2-3 łyżki dziennie oraz ryby morskie. Zawarte w nich nienasycone tłuszcze zapobiegają zaburzeniom lipidowym (podwyższony poziom trójglicerydów i cholesterolu).
W przewlekłej niewydolności nerek należy też ograniczyć:
- spożycie sodu, który zatrzymuje wodę w organizmie, wywołuje zwiększone pragnienie, obrzęki i nadciśnienie. Trzeba unikać wszystkich produktów zawierających sól i glutaminian sodu (konserwy, marynaty, wędliny, przetwory mięsne, produkty wędzone, sery żółte, kiszonki, koncentraty spożywcze z dodatkiem glutaminianu sodu (kostki rosołowe, zupy
i sosy z proszku, jarzynka, vegeta). Nie należy też dosalać potraw.
- spożycie fosforu. Jego wydzielanie przez chore nerki jest utrudnione dlatego fosfor może się gromadzić w połączeniu z wapniem w sercu, mięśniach i naczyniach krwionośnych. To zaś może prowadzić do odwapnienia i osteoporozy. Dlatego należe unikać jedzenia produktów zawierających dużo fosforu takich jak sery żółte, topione, żółtko jaja, mleko, mięso, podroby, rośliny strączkowe, kakao i czekolada.
W początkowym okresie choroby (przy niewydolności utajonej i wyrównanej) należy stosować dietę bogatą w potas, bo na skutek zwiększonej ilości wydalanego moczu tracimy dużo potasu. Gdy kondycja nerek się powiększa (przy niewydolności nerek niewyrównanej i schyłkowej) należy ograniczyć spożywanie proiduktów bogatych w potas (czekolada, kakao, orzechy, suche nasiona roślin strączkowych, kasza gryczana), suszone śliwki, figi, banany, owoce cytrusowe, awokado, grzyby, ziemniaki, marchew, pomidory (ketchup i koncentrat pomidorowy), warzywa liściaste. oraz niektóre przyprawy, takie jak: suszona pietruszka, bazylia, estragon, papryka w proszku.
U chorych na niewydolność nerek występują też zwykle niedobory żelaza, co moźe prowadzić do niedokrwistości.
Ilość płynów w diecie zależy od obrzęków, nadciśnienia oraz ilości moczu wydalanego w ciągu doby. Oblicza się ją dodając do ilości wydalonego moczy 500 ml na straty z potem, kałem i przez drogi oddechowe. Na przykład jeśli chory wydala 500 ml moczu, powinniem pić 1000 ml wody. Należy uwzględnić w jadłospisie wszystkie napoje, zupy, sosy oraz wodę zawartą w warzywach i owocoach. Nadmiar płynów w diecie, zwłaszcza zaawansowanej niewydolności nerek może być niebezpieczny, bo prowadzi do nadciśnienia tętniczego, niewydolności krążenia, obrzęku mózgu i płuc.
Dieta przy niewydolności nerek zależy od stopnia zaawansowania choroby:
W pierwszym okresie choroby przy niewydolności utajonej można stosować tradycyjną dietę
W drugim okresie przy niewydolności wyrównanej należy ograniczać spożycie białka do 35-55 g dziennie oraz produkty zawierające fosfor. Nie trzeba drastycznie ograniczać soli kuchennej, zaleca się teź suplementowanie witaminy D, która ułatwia przyswajanie wapnia.
W trzecim okresie przy niewydolności niewyrównanej należy jeść ok 30 g białka dziennie, ograniczać ilość sodu i potasu. Dieta powinna zawierać ok 2000 kcal, co zapewniają specjalne wysokokaloryczne, ubogobiałkowe preparaty.
Należy stosować podwójne gotowanie bez dodatku soli. Warzywa obrane
i drobno pokrojone należy zalać dużą ilością wrzątku i moczyć przez pół godziny, następnie kilkakrotnie przepłukać i gotować do miękkości. Taka dieta zawiera małe ilości witamin z grupy B, kwasu foliowego oraz witaminy C, które trzeba uzupełniać przyjmując suplementy.
W czwartym okresie przy niewydolności schyłkowejnależy ograniczać ilość białka do ok 30 g dziennie, spożycie sodu, fosforu, potasu i płynów. Należy uzupełniać menu w aminokwasy egzogenne w ilości 15-20 g na dobę. W tej fazie konieczne jest dializowanie. Jeśli to niemozliwe stosuje się dietę ziemniaczaną. Z ziemniaków przygotowuje się potrawy gotowane i pieczone, pyzy, kluski, knedle, zapiekanki, ziemniako faszerowane, sałatki, placki, frytki. Oprócz teo w menu może się pojawić 300 g warzyw i owoców, 120 g świeźego masła lub oleju, 50 g cukru i dodatek maki ziemniaczanej. Potrawy należy doprawiać świeźymi i suszonymi ziołami. Podaje się równieżpieczywo z maki skrobiowej – bez białkowej. Wskazane sa potrawy z ziemniaków gotowanych bezłupinek. Taka dieta działa alkalizująco, odkwasza organizm.
Produkty dozwolone, dozwolone w ograniczonych ilościach i nie wskazane przy niewydolności nerek.
Dozwolone:
pieczywo pszenne (niskobiałkowe bezglutenowe, niskosodowe), masło, dżem, marmolada, miód, łagodne w smaku sosy (koperkowy, potrawkowy, cytrynowy) zaprawiane żółtkiem, masłem lub zagęszczane skrobią pszenną albo ziemniaczaną, grzanki z pieczywa niskobiałkowego (bezglutenowego), ziemniaki, makarony z mąki niskobiałkowej (bezglutenowej), budynie z mięsa, kasz, warzyw, rizotto z mięsem i warzywami, ryż z warzywami, ryż z jabłkami, kluski śląskie, kopytka, knedle z owocoami z dodatkiem mąki niskobiałkowej (bezglutenowej), ziemniaki gotowane puree, kisiele z dozwolonych owoców, galaretki, ciasta ze skrobi pszennej i ziemniaczanej, sk z cytryny, kwasek cytrynowy, cukier, pietruszka, zielony koperek, majeranek, rzeżucha, kminek, melisa, wanilia.
Dozwolone w umiarkowanych ilościach:
herbata z cytryną, herbata z mlekiem, kawa zbożowa z mlekiem, mleko, napoje owocowo – warzywne, soki owocowo – warzywne, koktajle (w dozwolonej ilości płynów), ser twarogowy, mięso gotowane, pasty serowo – warzywne, serowo – rybne, mięsno – jarzynowe, krupnik, zupy jarzynowe z dozwolonych warzyw, zupa ziemniaczana, zupy przetarte owocowe (zaprawiane skrobią pszenną lub ziemniaczaną) z dodatkiem świeżego masła lub zaciągane żółtkiem, kasza, ryż, cielęcina, wołowina, królik, kurczak, indyk, ryby (szczególnie ryby morskie: łosoś, makrela, tuńczyk, halibut), zapiekanki z kasz, warzyw i mięsa, kluski ziemniaczano – serowe z mąki niskobiałkowej (bezglutenowej), warzywa gotowane rozdrobnione jako puree z masłem (marchew, dynia, buraki, kabaczek, szparagi, pietruszka, seler, szpinak, sałata, pomidor, fasolka szparagowa, zielony groszek, brokuły, kalafior), jagody, borówki, cytrusowe, jabłka, morele, brzoskwinie, winogrona, wiśnie, melon, kiwi, śliwki, kompoty, budyń mleczny ze skrobią ziemniaczaną lub pszenną, (płynne desery trzeba wliczyć do ogólnej ilości płynów), ocet winny, sól, pieprz ziołowy, papryka słodka, estragon, bazylia, tymianek.
Niewskazane:
kakao, płynna czekolada, napoje alkoholowe, kawa prawdziwa, napoje gazowane zawierające fosfor, zwykłe słone pieczywo, wędliny, konserwy, ryby wędzone, śledzie marynowane, sery żółte, topione i pleśniowe, zupy na wywarach mięsnych, kostnych, grzybowych, rosoły, buliony, kapuśniak, grochówkazaprawiane maką i zasmażkami, ostre sosy na wywarach mięsnych, kostnych lub grzybowych zasmażane, jajka na twardo, warzywa strączkowe, groszek ptysiowy, tłuste gatunki mięsa, wieprzowina, baranina, gęsi, kaczki, dziczyzna, potrawy marynowane i wędzone, bigos, fasolka po bretońsku, pierogi z kapustąi grzybami, żywność typu fast food, kapusta kwaszona, warzywa konserwowane octem, warzywa solone, ogórki kwaszone i konserwowe, czosnek, cebula, rzepa, kalarepa surowe lub zasmażane, frytki, ziemniaki smażone i odsmażane, placki ziemniaczane, owoce niedojrzałe i suszone, gruszki, daktyle, czereśnie, owoce marynowane, tluste kremy, ciasta z kremami, desery i słodycze z czekolada i orzechami, ocet, pieprz, muszrtarda, ostra papryka, chrzan, maggi, kostki bulionowe, przyprawy typu jarzynka czy vegeta, ziele angielskie, liść laurowy, płatki zbożowe, pieczywo razowe, napoje gazowane, zupy i sosy w proszku.
Serdecznie pozdrawiam!
Nasi lekarze odpowiedzieli już na kilka podobnych pytań innych użytkowników.
Poniżej znajdziesz do nich odnośniki:
- Co jeść przy dnie moczanowej i zaburzeniach lipidowych? – odpowiada Mgr inż. Aldona Lewita-Paszko
- Dieta po usunięciu woreczka żółciowego - co można jeść, a czego się wystrzegać? – odpowiada Mgr Maria Kreid
- Dieta z wyłączeniem glutenu, laktozy i glutaminianu sodu – odpowiada Mgr Aleksandra Józwik
- Jakie owoce można jeść po OZT? – odpowiada Lek. Aleksandra Witkowska
- Dieta i zioła wspomagające pracę nerek – odpowiada Mgr inż. Aldona Lewita-Paszko
- Na jakie produkty uważać przy dnie moczanowej? – odpowiada Mgr inż. Magdalena Szymańska
- Jakie zupy mogę jeść po zdiagnozowaniu nefropatii IgA? – odpowiada Ewa Kozłowska
- Zagęszczanie sosu skrobią ziemniaczaną a zagęszczanie mąką pszenną – odpowiada Mgr Joanna Wardenga
- Dieta przy refluksie żołądkowo-przełykowym – odpowiada Mgr Katarzyna Wawrzyniak-Piekarska
- Dieta dla 13-letniej córki z kamicą nerkową – odpowiada Mgr Paulina Szczechowicz